آقای دکتر لبافی لطفاً خودتان را معرفی کرده و زمینه فعالیت و تخصص خودتان را توضیح دهید.
اینجانب محمدرضا لبافی حسین آبادی استادیار گروه کشت و توسعه گیاهان دارویی پژوهشکده گیاهان دارویی، جهاد دانشگاهی هستم. از سال 1391 تاکنون در خدمت این پژوهشکده هستم. زمینه تخصصی و فعالیتم در حوزه کمی سازی متابولیت های ثانویه، خواب بذر، رشد و نمو گیاهچه و طراحی بانک اطلاعاتی است.
لطفا توضیحاتی در خصوص سابقه خود در طراحی بانک اطلاعاتی بفرمایید.
از سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را در این زمینه با طراحی بانک اطلاعاتی "آزمایشگاه ملی مقاومت به علف کش ها” در بخش علف های هرز موسسه گیاهپزشکی کشور زیر نظر آقای دکتر اسکندر زند آغاز کردم. در سال ۱۳۸۶ بانک اطلاعاتی با عنوان”اطلاعات جمع آوری شده از کشاورزان در خصوص مدیریت علف های هرز” و همچنین "سامانه جمع آوری اطلاعات تولیدکنندگان محصولات زراعی و باغی” را برای موسسه حفظ نباتات کشور و در سال ۱۳۹۱ بانک اطلاعاتی با عنوان "اطلاعات جمع آوری شده از کشاورزان در خصوص مدیریت آفات گیاهی” را برای بخش آفتکش های مؤسسه تحقیقاتی گیاهپزشکی طراحی کردم. البته در این میان پایگاه های اطلاعاتی علفکش ها و دستورالعمل مبارزه با عوامل زیان رسان سبزی و جالیز را نیز پیاده سازی کردم. همچنین مجری طرح ایجاد بانک اطلاعات گیاهان دارویی با عنوان "ارزیابی جامع پتانسیل های گیاهشناسی، زراعی و فیتوشیمیایی گیاهان دارویی” مصوب پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی هستم.
لطفا در باره سایت شبکه گیاهی که راه اندازی کرده اید کمی توضیح دهید.
هدف از ساخت این سایت (www.netplant.ir) جمع آوری، دسته بندی و ارائه مطالب در زمینه های مختلف گیاهی در قالب پایگاه داده با قابلیت جستجو است. برای شروع کار، اطلاعات از سایت های خارجی جمع آوری و ساختار بانک شکل گرفت تا در آینده بتوانیم با تکمیل این اطلاعات، گیاهان بومی را نیز به آن اضافه کنیم. البته برای این کار به افراد با تخصص های گوناگون نیاز است. از این رو در آینده نزدیک رایزنی هایی را با متخصصین مختلف انجام خواهیم داد تا بتوانیم به امید خدا به تعداد بانک های اطلاعاتی خود بیفزاییم.
آیا بانک های اطلاعاتی که در آینده قرار است اضافه کنید مشخص است؟
با توجه به کارهایی که تا کنون انجام داده ام طراحی چند پایگاه داده همچون بانک اطلاعات فرمول های مورد استفاده در زمینه گیاهی، بانک آفات گیاهی، بانک علف های هرز ایران، بانک متابولیت های ثانویه و … را در نظر دارم. این سایت آمادگی دارد تا در هر زمینه ای که به گیاه مربوط می شود با کمک علاقه مندان و متخصصین پایگاه داده ایجاد کند.
لطفاً در خصوص بانک اطلاعات گیاهی توضیحاتی بفرمایید.
در زمان گفتگو با افراد مختلف همیشه با این سوال نقادانه مواجه بودم که اطلاعات در سایت گوگل به صورت کامل موجود است پس چه نیازی است که با صرف هزینه و وقت زیاد این پایگاه اطلاعاتی راه اندازی شود. جواب این پرسش را می توان در یک مثال ساده جست. برای نمونه شما می توانید گیاهان سایه پسندی را که در خاک شنی سبک رشد می کنند و ارتفاع آنها بین ۱ تا ۵ متر است در این سایت جستجو کنید. سایت، گیاهان را به صورت مرتب فهرست می کند و با کلیک روی هر گیاه، به بقیه مشخصات آن نیز دسترسی پیدا می کنید. کاری که در سایت گوگل بسیار وقتگیر و دشوار است.
در حال حاضر بانک اطلاعات گیاهی این سایت، شامل ۸ قسمت مختلف است که عبارتند از:
۱) گیاهشناسی و اکولوژی: در این قسمت اطلاعات بیش از ۷۴۰۰ گونه گیاهی درج شده که بر اساس خصوصیات زیر قابل جستجو هستند:
۱- نام علمی، ۲- نام انگلیسی، ۳- خانواده گیاهی (حدود ۲۸۰ خانواده)، ۴- رتبه دارویی از صفر (عدم خاصیت دارویی) تا پنج، ۵- رتبه خوراکی از صفر (عدم خاصیت خوراکی) تا پنج، ۶- فرم رشد در ۱۲ دسته (یکساله، دو ساله، چند ساله، علفی، درختچه، درخت و …)، ۷- همیشه سبز/خزان کننده، ۸- سرعت رشد (کند، متوسط، سریع)، ۹- نیاز نوری (آفتاب کامل، نیمه سایه، سایه کامل)، ۱۰- مقاومت در برابر باد (تحمل بادهای قوی، تحمل قرار گرفتن در معرض باد، عدم تحمل باد)، ۱۱- خاک مطلوب (سبک، متوسط، سنگین)، ۱۲- رطوبت (خاک تر (باتلاقی)، خاک خشک، خاک مرطوب، گیاهان آبزی)، ۱۳- اسیدیته خاک (اسیدی، خنثی، قلیایی)، ۱۴- نوع گل (دوپایه، نر و ماده، یک پایه)، ۱۵- خودگشی، ۱۶- نحوه گرده افشانی (۹۷ دسته بندی: باد، حشرات، مگس، زنبور و …)، ۱۷- مقاومت به آلودگی هوا، ۱۸- مقاومت در برابر یخ زدگی. همچنین قسمت گیاهشناسی و اکولوژی دارای ۱۱ فیلتر (ارتفاع گیاه، پهنای کانوپی، گیاهان کشت شده، تثبیت نیتروژن، رشد در خاک ضعیف، رشد در خاک اسیدی قوی، رشد در خاک قلیایی قوی، رشد در خاک رسی سنگین، مقاومت به شوری، مقاومت به خشکی، نیاز به زهکش) است که بدون نیاز به جستجو، قابلیت فیلتر کردن گیاهان را بر اساس موضوع خاص در دسترس کاربر قرار می دهد.
۲) گالری عکس: این قسمت شامل ۹۰۰۰ قطعه عکس از گیاهان مختلف است که قابلیت جستجو با نام علمی گیاهان در آن فراهم شده است.
۳) نام فارسی گیاهان: نام فارسی حدود ۱۳۰۰ گونه گیاه از کتاب فرهنگ نام های گیاهان ایران اثر ارزشمند آقای دکتر ولی الله مظفریان استخراج و به بانک اطلاعاتی افزوده شد. این قسمت قابلیت جستجوی گیاهان بر اساس نام فارسی و نام علمی را دارد.
۴) گیاهان خوراکی: در این قسمت گیاهان خوراکی در ۲۸ دسته بندی (ادویه، چای، رنگ خوراکی، روغن، شیرین کننده و …) قرار گرفته اند. این قسمت دارای قابلیت جستجو با نام علمی و بر اساس دسته بندی خوراکی است.
۵) گیاهان دارویی: گیاهان از لحاظ خاصیت دارویی در ۱۳۵ دسته بندی (آنتی بیوتیک، آرامش بخش، خون ساز، شیرافزا، صفرابر، ضد قارچ، ضد التهاب و …) قرار گرفته اند. این قسمت دارای قابلیت جستجو با نام علمی و بر اساس دسته بندی دارویی است.
۶) قسمت مورد استفاده: در این قسمت گیاهان در هفت دسته بندی (بذر، برگ، ریشه، ساقه، گل، گیاه و میوه) قرار گرفته اند. این قسمت دارای قابلیت جستجو با نام علمی و بر اساس دسته بندی قسمت مورد استفاده است. همچنین نتایج بر اساس نحوه مصرف (تازه، خرد شده و خشک) قابل فیلتر شدن است.
۷) سایر موارد استفاده از گیاهان: در این قسمت گیاهان به غیر از مصارف دارویی و خوراکی در ۱۱۲ دسته بندی (احیای خاک، رزین، علفکش، حشره کش، انواع کاغذ، منبع لاستیک، رزین، کود، مالچ و …) قرار گرفته اند. این قسمت دارای قابلیت جستجو با نام علمی و "سایرموارد استفاده” است.
۸) نام های مترادف گیاهان: در این قسمت گونه هایی که از لحاظ علم گیاهشناسی مشابه اند ذکر شده که بر اساس نام علمی گیاه قابل جستجو است.
پس از جستجو در هر یک از ۸ قسمت بانک اطلاعاتی، با کلیک بر روی نام علمی هر گیاه که در لیست جستجو آمده است، مشخصات کامل گونه گیاهی در ۱۱ دسته بندی (عکس، گیاهشناسی، رشد، نور، خاک، گرده افشانی، تنش، استفاده خوراکی، استفاده دارویی، قسمت مورد استفاده و سایر موارد استفاده) در دسترس خواهد بود.
سخن پایانی:
از همه اساتید، دانشجویان، کارشناسان و علاقمندان در راستای ارتقاء و تکمیل بانک اطلاعاتی شبکه گیاهی ایران دعوت به عمل می آوریم. عزیزان می توانند با عضویت در خبرنامه، عضویت در کانال تلگرامی سایت به نشانی @netplant و یا از طریق ایمل info@netplant.ir با ما در ارتباط باشند و از آخرین تغییرات سایت خبردار شوند.
122 