مقدمه: از آنجاییکه مواد مؤثره گیاه اسطوخودوس برای معالجه بیماریهای مربوط به سیستم عصبی و درمان رماتیسم استفاده میشود، ارزیابی فیتوشیمیایی این گیاه بویژه در شرایط محیط کشت و تولید ضروری میباشد.
هدف: این پژوهش به منظور بررسی اثر بسترهای مختلف کشت بر مقدار تغییرات اجزای اسانس، محتوای کلروفیل، عناصر غذایی، ویژگیهای رشدی و ریشهزایی گیاه دارویی اسطوخودوس به اجرا درآمد.
روش بررسی: آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد .بسترهای مختلف کشت تولید گیاه در این تحقیق شامل M1: ماسه، M2: ماسه:پرلیت (1:2)، M3: ماسه:پیتماس (1:2)، M4: ماسه:ورمیکمپوست (1:2)، M5: ماسه:پرلیت:پیتماس (1:1:2)، M6: ماسه:پرلیت:ورمیکمپوست (1:1:2)، M7: ماسه:پیتماس:ورمیکمپوست (1:1:2)، M8: ماسه:ورمیکمپوست:پیتماس:پرلیت (2:1:1:2)، M9: ماسه:ورمیکمپوست:پیتماس:پرلیت (2:1:1:4) و M10: ماسه:ورمیکمپوست:پیتماس:پرلیت (2:1:1:6) بودند.
نتایج: بسترهای مختلف کشت تأثیر معنیداری بر همهی خصوصیات ریشهزایی گیاه، میزان کلروفیل، مقدار عناصر غذایی و همچنین میزان تغییرات اجزای اسانس گیاه اسطوخودوس داشت. لیمونن، بورنئول و کامفور به ترتیب بیشترین میزان ترکیبات اسانس را شامل شدند. بیشترین مقدار لیمونن و منوترپنهای اکسیژنه در تیمار M1، درصد ریشهزایی و تعداد ریشه اصلی در تیمار M3، مقدار کامفور، کلروفیل و وزن خشک ریشه در تیمار M5، مقدار بورنئول در تیمار M8 و میزان منوترپنهای هیدروکربنه در تیمار M10 مشاهده شد.
نتیجهگیری: کاربرد بسترهای مختلف کشت در تولید و تکثیر گیاه دارویی اسطوخودوس علاوه بر اعمال تغییرات در خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه میتواند به طور مستقیم سبب تغییر در خصوصیات فیتوشیمیایی و ترکیبات اصلی اسانس اسطوخودوس بشود.